niedziela, 8 grudnia 2013

Aerolity - istnieją same przez się

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 41. – Cieszyn d. 25. Października. – R. 1856.

Meteoryty to pozostałości drobnego, skalnego ciała niebieskiego, które przyciągnięte przez inne, większe ciało niebieskie, dotarło do jego powierzchni. Dzięki obserwacjom astronomicznym naukowcy stwierdzili, że większość meteorytów pochodzi spośród kolidujących między sobą planetoid, które wypadając z orbit, wpadły w orbitę Ziemi. Większość tych planetoid tworzy pas pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza.

Ziemskie meteoryty występują w wielkościach od drobnych okruchów do kilku metrów. Największym znanym meteorytem jest meteoryt Hoba, odnaleziony w Namibii w 1920 roku. Jest to meteoryt żelazny o masie 60 t. Z kolei największym polskim meteorytem jest wydobyty w 2012 meteoryt Morasko.

Meteoryty, ze względu na skład mineralogiczny, dzieli się na:
  • meteoryty kamienne tzw. aerolity
  • meteoryty kamienno-żelazne tzw. syderolity
  • meteoryty żelazne tzw. syderyty

Zdecydowana większość meteorytów ziemskich to meteoryty kamienne. Dzieli sie je na achondryty i chondryty. Pierwsze składają się głównie z minerałów zwanych piroksenami i plagioklazami, drugie zbudowane są z piroksenów i oliwinów. Poza tym chondryty charakteryzują się występowaniem tzw. chondr, które powstają gdy skała schłodzona w przestrzeni kosmicznej nagle zostaje rozgrzana w atmosferze do stanu częściowego stopnienia. Następnie, gdy ulega bardzo szybkiemu schłodzeniu, roztopione materiały twardnieją i przybierają formę kulistych skupień krystalicznych.

W badaniu planetoid a także poszukiwaniu planety między Marsem a Jowiszem bardzo ważną role odegrał Heinrich Wilhelm Matthäus Olbers, niemiecki astronom, lekarz i fizyk, urodzony 11 października 1758 w okolicach Bremy. Dzięki swoim obserwacjom 28 marca 1802 roku odkrył druga w historii planetoidę – Pallas. Pallas jest trzecią co do jasności planetoidą możliwą do obserwacji z Ziemi i drugą pod względem wielkości planetoidą z pasa głównego. Pięć lat później (29 marca 1807 roku) astronom odkrył kolejną planetoidę – Westę. Jest ona drugim pod względem masy i trzecim co do wielkości ciałem krążącym w pasie planetoid. Olbers jest również odkrywcą sześciu komet m.in. nazwanej jego imieniem, okresowej komety z grupy komet Halleya - 13P/Olbers. W swoich pracach zawarł teorie o pochodzeniu planetoid, które uważał za pozostałość po rozpadzie średniej wielkości planety, która krążyła kiedyś w obszarze obecnego pasa planetoid. Sformułował teorię, zgodnie z którą warkocz komety zawsze skierowany jest w przeciwną stronę niż Słońce.

Heinrich Olbers sformułował również tzw. Paradoks Olbersa. Zadał sobie pytanie: Dlaczego w nocy niebo jest ciemne, skoro patrząc w każdym kierunku patrzę na jakąś gwiazdę? Dziś już wiemy, że skoro wszechświat jest nieskończony a prędkość światła jest ograniczona, to dociera do nas promieniowanie jedynie ze skończonego obszaru.

Olbers zmarł w Bremie 2 marca 1840 roku. Na jego cześć nazwano planetoidę (1002) Olbersia.

Joseph Louis Lagrange urodził się 25 stycznia 1736 roku w Turynie. Był matematykiem i astronomem. Był przede wszystkim teoretykiem. Jego prace z astronomii dotyczyły ruchów Księżyca, wyjaśniania dlaczego z Ziemi widać cały czas tylko jedną stronę Księżyca a także analizował układ Jowisza i jego księżyców oraz perturbacje ruchu komet. Jednym z ważniejszych zagadnień jakim sie zajmował było zagadnienie ruchu trzech ciał we własnym polu grawitacyjnym. W rozważanym przez niego układzie Słońce – Ziemia – Księżyc zaznaczył pięć punktów równowagi (wśród, których trzy są niestabilne i nawet niewielkie zaburzenie powoduje rozpad układu). Jego teoria została potwierdzona w sto lat po jego śmierci, gdy w układzie Słońce – Jowisz odkryto w punktach Lagrange’a dwie grupy planetoid: Greków i Trojańczyków.

Joseph Lagrange zmarł 10 kwietnia 1813 roku w Paryżu. Na jego cześć nazwano planetoidę (1006) Lagrangea.