sobota, 11 stycznia 2014

Ira Aldridge - pierwszy czarnoskóry aktor szekspirowski

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 42. – Cieszyn d. 11. Listopada. – R. 1854.

Ira Frederick Aldrige urodził się 24 lipca 1807 w Nowym Jorku. Sam często opowiadał legendę, zgodnie z którą urodził się w Senegalu jako potomek afrykańskiego księcia, którego rodzina została zmuszona do ucieczki do Ameryki. W wieku 13 lat rozpoczął naukę w Afrykańskiej Wolnej Szkole w Nowym Jorku. Otrzymał tam wykształcenie obejmujące naukę pisania, angielskiej gramatyki, matematyki, geografii i astronomii.

Jego przygoda z aktorstwem rozpoczęła się w latach dwudziestych XIX wieku, w teatrze African Grove. Otrzymał tam rolę Rolla w sztuce Pizzaro, później grał Romea, a następnie Hamleta. Ponieważ w Stanach Zjednoczonych nadal dyskryminowano czarnoskórych, Aldridge wyemigrował do Anglii. Początkowo pracował jako garderobiany brytyjskiego aktora Henry’ego Wallack’a. Wkrótce potem zaczął grać Otella, rolę za którą otrzymywał raczej nieprzychylne recenzje, jednak bardzo spodobał się publiczności. Znany był również z innych głównych ról w sztukach szekspirowskich, m.in. Makbet, Król Lear. Ostatnie 15 lat swojego życia przebywał głównie poza Wielką Brytanią. W tym czasie występował w Belgii, Niemczech, Holandii, Szwecji, Szwajcarii, Czechach, Turcji, Ukrainie, Francji, Węgrzech, Rosji, a także w Polsce. Przez lata pracy otrzymał przydomek afrykańskiego Roscjusza (Quintus Roscius Gallus w starożytności był niewolnikiem, który zyskał dużą sławę wśród aktorów dzięki swojemu talentowi).

W 1867 roku przybył do Łodzi, gdzie miał wystąpić w teatrze Paradyż. Zachorował jednak na zapalenie płuc i zmarł 7 sierpnia. Pochowany został na ewangelickiej części Starego Cmentarza.

Swoimi występami i grą aktorską przyczynił się rozpowszechnienia sztuk Szekspira w wieku krajach, m.in. wprowadził je do kultury serbskiej, a także przyczynił się do powstania pierwszego polskiego tłumaczenia Otella. Za swoją działalność otrzymał nagrody i wyróżnienia wielu państw i instytucji. Król Prus przyznał mu Złoty Medal Pierwszej Klasy za osiągnięcia na polu sztuki i nauki, w Austrii otrzymał Order Leopolda, w Szwajcarii Order Zasługi, w Besarabii Nadzwyczajny Order Szlachecki, w Irlandii uzyskał tytuł Doskonałego Brata Wielkiej Królewskiej Kapituły Masońskiej, a także Patent Honorowego Oficera w Haitańskiej Armii Republikańskiej.