poniedziałek, 8 grudnia 2014

Rothschildowie

Na początku XIX wieku stworzyli najszybszą i najbezpieczniejszą sieć kurierską w Europie. Dzięki doskonałej wymianie informacji o rynku stali się wkrótce jedną z największych grup bankowych na świecie.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 41. – Cieszyn d. 24. Grudnia. – R. 1853.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 6. – Cieszyn d. 11. Lutego. – R. 1854.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 3. – Cieszyn d. 21. Stycznia. – R. 1854.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 13. – Cieszyn d. 15. Kwietnia. – R. 1854.

Historia rodziny rozpoczyna się 23 lutego 1744 roku, kiedy to we Frankfurcie nad Menem na świat przyszedł Mayer Amschel Bauer. W młodości podczas nauki w szkole talmudycznej zainteresował się numizmatyką, dlatego zatrudnił się później w domu handlowo-bankowym Oppenheimerów w Hanowerze. W 1766 roku założył swój własny dom bankowy. W 1769 roku zmienił nazwisko na Rothschild. W 1784 roku razem z żoną Gutle i synami wprowadził się do Green Shield House. To tutaj nauczył swoich pięciu synów umiejętności, które pozwoliły im stworzyć przedsiębiorstwo bankowe działające na terenie całej Europy. Najstarszy syn Amschel przejął bank frankfurcki, a 4 pozostali zakładali banki w europejskich centralach handlowo-przemysłowych: Salomon w Wiedniu, Nathan w Londynie, Kalman w Neapolu i James w Paryżu.

W 1789 roku, w wieku 21 lat, Nathan Mayer Rothschild opuścił dom i osiedlił się początkowo w Manchesterze, gdzie zajmował się przemysłem tekstylnym. W 1809 roku przeniósł swoja działalność do Londynu. Tutaj rozwinął działalność bankową. Najlepszy interes ubił w 1814 roku, gdy razem z braćmi współfinansował obie strony konfliktu podczas kampanii napoleońskiej.

Mayer Amschel Rothschild (1744–1812) - twórca potęgi rodziny

Do rodzinnego, bankowego interesu poszczególni bracia i ich potomkowie dodawali kolejne gałęzie. W ten sposób rodzina zaangażowała się w przemysł mechaniczny i odlewniczy, budowę kolei we Francji i w Austrii, budowę Kanału Sueskiego, zainteresowała się metalami szlachetnymi (zwłaszcza złotem). W XIX wieku, przez nabycie kluczowych kopalni rtęci w Hiszpanii, stała się monopolistą na rtęć, używaną w procesie rafinacji metali szlachetnych. XIX wiek to również okres, w którym Rothschildowie rozpoczęli tworzenie wielkich kolekcji dzieł sztuki, zajmowali się restauracją i budową wspaniałych posiadłości (np. Mentmore Towers w Anglii, zaprojektowane przez twórcę Kryształowego Pałacu – Josepha Paxtona lub Château de Ferrières w pobliżu Paryża). Swoje majątki posiadali również na terenie dzisiejszej Polski - w 1846 roku Salomon von Rothschild zakupił barokowy pałac w Chałupkach. Na przełomie XIX i XX wieku wraz z postępującą industrializacją Rothschildowie poszukiwali złóż mineralnych na całym świecie. Zainwestowali w wydobycie miedzi i niklu, współfinansowali kompanię De Beers zajmującą się diamentami a także razem z przedsiębiorstwem braci Nobel rozwijali pola naftowe w Baku i południowo-zachodniej Rosji.

Ale członkowie rodziny Rothschild interesowali się nie tylko pomnażaniem swojego majątku. Otrzymując tytuły szlacheckie, jako motto rodzinne wybrali słowa: harmonia, integralność, pracowitość (concordia, integritas, industria). Lionel Nathan Rothschild był pierwszym posłem do Izby Gmin pochodzenia żydowskiego. Edmond de Rothschild w 1895 roku odwiedził Palestynę aby później wspierać tam założenie wielu żydowskich kolonii. Walter Rothschild studiował zoologię i jako pierwszy opisał pewien podgatunek żyrafy z pięcioma rogami zamiast dwóch. Jego imię noszą sto pięćdziesiąt trzy owady, pięćdziesiąt osiem ptaków, siedemnaście ssaków, trzy ryby, trzy pająki, dwie jaszczurki, krocionóg i robak. Był również posiadaczem jednej z największych na świecie kolekcji historii naturalnej. Z kolei Henri Rothschild był pisarzem i specjalistą żywienia niemowląt.

W XX wieku centrum działalności Rothschildów stanowił Paryż i Londyn. Swoją aktywność finansową rozszerzyli również na Azję. W czasie II wojny światowej kilku Rothschildów opuściło Europę przenosząc działalność głównie do USA.

Dzisiaj klientami Rothschild Group są m.in.: Carlsberg, Heineken, Volkswagen, Statoil, Toyota, Gorenje, Panasonic, Royal Dutch Shell a poza tym rządy i banki centralne wielu państw na całym świecie. W Polsce Rothschild Group zajmuje się między innymi fuzją Zakładów Azotowych w Tarnowie i Puławach oraz doradzał KGHM w transakcji sprzedaży Telefonii Dialog i Polkomtelu.

Tekst pierwotnie ukazał się na Histmag.org

Zaginiona wyprawa Franklina

Wyprawa sir Johna Franklina choć zakończyła się tragicznie, była inspiracją wielu opowiadań, wierszy, powieści, przyczyniła się do prowadzenia badań Arktyki i dokonania wielu odkryć. Samego Franklina uczyniła bohaterem.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo naukowe i zabawne.
Ner 33. – Cieszyn d. 13. Grudnia. – R. 1851.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 21. – Cieszyn d. 30. Lipca. – R. 1853

John Franklin urodził sie w 1789 roku, w Spilsby, małym mieście w Anglii. Był dziewiątym z dwunastu dzieci Willinghama Franklina. Willingham początkowo był przeciwny morskim zainteresowaniom syna. John jednak już w wieku 14 lat pływał na żaglowcu marynarki wojennej Wielkiej Brytanii – Polyphemus. Jako młody chłopak uczestniczył w wielu wyprawach i bitwach morskich. Brał udział m.in. w bitwie o Kopenhagę w 1801 r. i bitwie pod Trafalgarem w 1805 r. Uczestniczył również w wyprawie statku Investigator, który jako pierwszy opłynął Australię.

W latach 1819 – 1822 pierwszy raz dowodził całą wyprawą. Coppermine Expedition miała na celu poszukiwanie Przejścia Północno-Zachodniego, czyli morskiej drogi z Europy do wschodniej Azji, prowadzącej drogami wodnymi wewnątrz Archipelagu Arktycznego. Podczas tej wyprawy Franklin dorobił się przydomku „człowiek, który zjadł swoje buty”. Większość członków ekspedycji zginęła z głodu. Ci, którzy przetrwali jedli porosty a także własne, skórzane buty; niektórych posądzono o kanibalizm.

Podobną, lecz lepiej zorganizowaną i wyposażoną wyprawę, poprowadził w latach 1825-1826. W 1829 roku otrzymał tytuł szlachecki a w latach 1836-1843 był gubernatorem Tasmanii.

John Franklin

W 1845 roku po raz trzeci i ostatni wyruszył w poszukiwaniu Przejścia Północno-Zachodniego. Rozkaz rozpoczęcia wyprawy otrzymał 7 lutego a oficjalne instrukcje 5 maja. Wyprawa wyruszyła 19 maja 1845 roku na dwóch okrętach: Erebus i Terror. Statki były solidnie wykonane i wyposażone w najnowsze osiągnięcia techniki. Posiadały silniki parowe dostarczone przez londyńską kolej, pozwalające rozwijać prędkość 7,4 km/h. Statki były specjalnie wzmocnione belkami i płytami z żelaza, śruby i stery mogły być chowane ich wnętrzach, statki posiadały system grzewczy. Zapasy miały wystarczyć na trzy lata i składały się m.in. z ośmiu tysięcy puszek konserwowych.

Ekspedycja na przełomie 1845 i 1846 roku przezimowała na wyspie Beechey. We wrześniu 1846 roku Terror i Erebus zostały uwięzione w lodzie w okolicach Wyspy Króla Williama i nigdy nie wyruszyły ponownie. Członkowie wyprawy spędzili tam dwie zimy. Franklin zmarł 11 czerwca 1847 roku. 105 pozostałych przy życiu członków załogi wyruszyło pieszo na południe, lecz nikt nie dotarł do obszarów zamieszkałych.

W latach 1848-1859 poszukiwaniem ekspedycji zajmowało się ponad 40 wypraw (tzw. franklinowskich), które przyczyniły się do poznania kanadyjskiej Arktyki. Losy wyprawy Franklina wyjaśnili m.in.: F.L. McClintock (1859), C.F. Hall (1864) i F. Schwatka (1880).

Francis Leopold McClintock poszukiwał zaginionej ekspedycji Franklina od 1857 roku. Podczas poszukiwań zbadał północne części wysp: Melville i Księcia Patricka. Odnalazł pierwszy obóz zimowy Franklina a na Wyspie Księcia Williama znalazł szczątki wyprawy. Znalazł m.in. ludzki szkielet, wciąż ubrany a w kieszeniach jego ubrania znaleziono dokumenty w tym świadectwo marynarza Henry’ego Peglara, kapitana bocianiego gniazda statku Terror. McClintock odbył również wyprawę na Archipelag Arktyczny i jako pierwszy Europejczyk posłużył się do tego psim zaprzęgiem.

Kolejnym podróżnikiem poszukującym wyprawy Franklina był Frederick Schwatka (Schwałka), amerykański oficer, lekarz i pisarz polskiego pochodzenia. W latach 1878-1880 badał on Wyspę Króla Williama i ustalił ostatnie szczegóły losów zaginionej ekspedycji. Wyprawa Schwatki przebyła na saniach 2,709 mil (4,360 km) w rekordowym czasie jedenastu miesięcy i czterech dni. Była to pierwsza wyprawa, podczas której biały człowiek zaadaptował metody podróżowania, obozowania, ubierania się i odżywiania Eskimosów. Otwarło to nową epokę w eksploracji Arktyki.

Frederick Schwatka
Tekst pierwotnie ukazał się na Histmag.org