Żegluga parowcowa na Wiśle

Gwiazdka Cieszyńska, pismo naukowe i zabawne.
Ner 16. – Cieszyn d. 12. Lipca. – R. 1851.

Pierwsze próby wprowadzenia statków parowych na rzeki Królestwa Polskiego miały miejsce w latach dwudziestych XIX wieku. Jednak statki te okazały sie wtedy nieprzystosowane do warunków żeglugowych Wisły i jej dopływów. Zmieniło sie to w 1846 roku, gdy żeglugą parową w Polsce zainteresowała sie francuska firma Guibert i Gache. Była to najbardziej znana w ówczesnej Europie firma produkująca parowce płaskodenne. Firma ta zwróciła się do rządu Królestwa Polskiego z prośbą o wyłączność na żeglugę parową na Wiśle, Narwi, Bugu, Wieprzu i Pilicy. Rząd udzielił takiego przywileju na okres 10 lat.

W 1847 roku Guibert i Gache sprowadziła na Wisłę dwa statki pasażerskie o napędzie bocznokołowym: Książę Warszawski i Wisła. Początki żeglugi organizowanej przez firmę były bardzo trudne i wkrótce zaczęto zastanawiać się nad wycofaniem z całego interesu. W tym czasie z pomocą przybył hrabia Andrzej Artur Zamoyski, który w 1848 roku zawiązał firmę handlową „Andrzej hrabia Zamoyski i Spółka”. Głównym administratorem został sam Zamoyski, a kierownikiem technicznym Edward Guibert. Do spółki przystąpili również: Adam Potocki, Kazimierz Zyberg-Plater, Jan Zamoyski, August Zamoyski i Piotr Mężeński. Guibert zrezygnował z interesu w 1853 roku. Tymczasem spółka Zamoyskiego zyskiwała na wartości i stała się znaczącym przewoźnikiem.

Niestety ze względów politycznych Andrzej Zaomoyski musiał opuścić Królestwo Polskie. W 1871 roku przedsiębiorstwo wykupił Maurycy Fajans, a w 1875 roku założył przedsiębiorstwo o nazwie Żegluga Parowa Maurycego Fajansa. Od tego momentu nastąpił gwałtowny rozwój żeglugi parowej na Wiśle, a przedsiębiorstwo Fajansa było najważniejszym przewoźnikiem w Królestwie Polskim aż do I wojny światowej.

Tekst pierwotnie ukazał się na Histmag.org

Sułtan na chrześcijańskim weselu?

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla nauki, umiejętności, przemysłu i zabawy.
Ner 1. – Cieszyn d. 10. Stycznia. – R. 1852.

Stefan Vogoride urodził się w 1775 roku jako Stojko Conkow Stojkow. Pochodził z książęcego, bułgarskiego rodu. Był wnukiem Sofroniusza Wraczańskiego, prawosławnego świętego, autora zbiorów kazań i pouczeń moralnych, jednego z głównych twórców okresu bułgarskiego odrodzenia narodowego.

Studiował w greckim Saint Sava College w Bukareszcie, gdzie zmienił nazwisko. Po ukończeniu studiów dołączył do tureckiej floty i pod dowództwem Seida Mustafy Paszy (przyszły sułtan Mustafa IV Pasza) wziął udział w drugiej bitwie pod Abukirem w Egipcie (25 lipca 1799) przeciwko Napoleonowi. Bitwa była ostatnim zwycięstwem Napoleona Bonaparte w Afryce. W bitwie tej Napoleon zdecydowanie pobił turecką armię.

W roku 1812 Stefan Vogoride trafił do Mołdawii gdzie w okresie rządów Scarlata Callimachiego był gubernatorem Gałacza. Był kajmakamem Wołoszczyzny (1821) i Mołdawii (1822). W okresie powstania antytureckiego wywołanego przez Aleksandra Ipsilantiego w 1821 roku pełnił różne funkcje w księstwach rumuńskich z ramienia osmańskiego. Po wojnie rosyjsko-tureckiej (1828-1829) był doradcą sułtana Mahmuda II, który dał mu tytuł księcia (beja) i mianował go gubernatorem wyspy Samos. Odwiedził Samos tylko raz w 1839 roku, a wyspą rządził ze Stambułu. Nazwę jej stolicy zmienił, od swego imienia, na Stefanopolis. Był znienawidzony przez miejscową ludność grecką za chciwość i dyktatorską politykę. W 1849 roku, po powstaniu greckich mieszkańców wyspy, utracił swoje stanowisko. W czasie rządów Abdülmecida I był cesarskim doradcą i członkiem Rady Tanzimatu.

Vogoride był jedynym chrześcijaninem, który po 1453 roku gościł w swoim domu tureckiego sułtana. Otrzymał też zgodę na ufundowanie cerkwi bułgarskiej w Konstantynopolu, której nadano wezwanie św. Stefana.

Tekst pierwotnie ukazał się na Histmag.org