Kolej Semmering

Kolej Semmering uważana jest za pierwszą kolej górską w Europie. Niezwykła trasa, nowoczesna konstrukcja, wspaniałe widoki, harmonijne zestawienie przyrody i techniki. Wszystko to sprawiło, że została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla nauki, umiejętności, przemysłu i zabawy.
Ner 4. – Cieszyn d. 7. Lutego. – R. 1852.

Projektantem Kolei Semmering był Carl Ritter von Ghega. Urodził się on w Wenecji 10 stycznia 1802 roku. Początkowo studiował w Padwie, gdzie już w wieku 18 lat został doktorem matematyki, następnie rozpoczął w rodzinnym mieście karierę inżynierską z zakresu dróg i hydrotechniki. Od 1836 do 1840 roku był kierownikiem budowy linii kolejowej z Brna do Brzecławia (fragmentu tzw. C.K. Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda, łączącej Wiedeń z Krakowem), został również przydzielony do budowania kolei w Transylwanii. Niestety, nie doczekał końca tego ostatniego projektu, gdyż zmarł na gruźlicę 14 marca 1860 roku.

Carl Ritter von Ghega, projektant Kolei Semmering (domena publiczna).

Linia kolejowa Semmering została wybudowana w latach 1848–1854. W budowie brało udział ponad 20 tysięcy robotników, zastosowano też nowe instrumenty i metody pomiarów. Kolej na swojej trasie pokonuje różnicę wysokości 457 m, najwyższy punkt położony jest na wysokości 896 m n.p.m. Na długości 41 km zlokalizowano 16 wiaduktów (kilka dwupiętrowych), 15 tuneli, 100 murowanych mostów łukowych a także 11 mniejszych mostów żelaznych. Najdłuższy tunel ma 1512 metrów długości, najdłuższy wiadukt 228 metrów długości, najwyższy zaś 39 metrów wysokości.

W związku z tym, że kolej poprowadzono w trudnym, górzystym terenie, powszechnie używane lokomotywy nie mogły poradzić sobie z nachyleniami i promieniami skrętu niektórych łuków. Na specjalne potrzeby kolei powstała nowa konstrukcja, której projektantem i twórcą był Wilhelm Freiherr von Engerth. Urodził się on w Pszczynie 26 maja 1814 roku, zmarł zaś 4 września 1884 roku. Początkowo studiował architekturę, ale w 1834 roku zaczął studia z zakresu budowy maszyn. Pod koniec 1850 roku był już dyrektorem generalnym Cesarsko-Królewskich Kolei Państwowych. Należał do najbardziej entuzjastycznych zwolenników regulacji Dunaju - wynalazł specjalne, pływające bariery (tzw. Schwimmtor) zapobiegające przedostawaniu się lodu do kanału na rzece. Na Wystawie Światowej w Wiedniu w 1873 roku pełnił funkcję kierownika inżynierii i prowadził budowę hal targowych jako główny inżynier.

Kolej Semmering jest głównym motywem wielu monet kolekcjonerskich i medali. Najbardziej znaną jest moneta 25 euro, wydana przez Austrię w 2004 roku. Awers przedstawia dwie lokomotywy: na górnej połowie znajduje się nowoczesna lokomotywa Taurus, na dolnej zaś lokomotywa Engertha. Na rewersie pokazano najbardziej charakterystyczny dla kolei Semmering widok – jadący po wiadukcie parowóz, który właśnie wyjechał z tunelu. Moneta została wydana z okazji 150-lecia kolei.

Jeden z wiaduktów Kolei Semmering, ok. 1890-1900 (ze zbiorów Biblioteki Konfresu, domena publiczna). Tekst pierwotnie ukazał się na Histmag.org

Imam Szamil

Przywódca świętej wojny górskich ludów Kaukazu przeciwko Rosji. Bohater Czeczenii i całego północnego Kaukazu. Symbol walki o niepodległość.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 10. – Cieszyn d. 11. Marca. – R. 1854

Szamil urodził się w 1798 roku w awarskiej rodzinie w Dagestanie. Jako młody chłopak otrzymał religijne wykształcenie, pobierał także nauki w zakresie literatury i filozofii arabskiej. Został również członkiem sunnickiego bractwa Nakszbandijja, które za ważne uznawało pracę misjonarską i aktywność polityczną, dlatego też wielu jego członków angażowało się w walki przeciwko władzy carskiej.

Szamil swoją działalność polityczną i powstańczą rozpoczął po śmierci imama Dagestanu. Przejął wtedy władzę i podjął starania w kierunku zjednoczenia ludów na obszarze tego kraju. Umacnianie się pozycji Szamila nie uszło uwadze Rosjan, którzy chcieli zmusić go do bezwarunkowego podporządkowania się ich władzy. We wrześniu 1836 roku uderzyli na Czeczenię i Dagestan, zabijali ludność cywilną, konfiskowali lub wybijali bydło, palili zasiewy, niszczyli góralskie domostwa. Działania te skłoniły ludność do przyłączenia się do Szamila.

Imam Szamil (domena publiczna).

W 1839 roku Rosjanie zorganizowali kampanię mającą na celu ostateczne zniszczenie sił imama. Uderzyli pod Arguan, a następnie na Nowe Achulgo. Oba starcia Szamil przegrał i uciekł do Czeczenii, gdzie objął przywództwo, stając się tym samym imamem Dagestanu i Czeczenii. 7 maja 1840 roku ogłosił powstanie państwa Degista, zwanego też Imamatem Szamila. Obejmowało ono tereny Dagestanu, prawie całą Czeczenię i niektóre obszary północno-zachodniego Kaukazu. Po wcześniejszych niepowodzeniach postanowiono zmienić taktykę i zdecydowano się na walkę partyzancką.

Przedłużająca się pacyfikacja powstania Szamila skłoniła cara do zmian w dowództwie. W 1844 roku wysłał na Kaukaz Michaiła Siemionowicza Woroncowa, który został ogłoszony wicekrólem Kaukazu, namiestnikiem cara na Kaukazie i dowódcą Samodzielnego Korpusu Kawalerii.

Armia Woroncowa była bardzo dobrze wyposażona, miała pokaźną artylerię, mogła liczyć też na rezerwy i zaplecze imperium a także była zdecydowanie liczniejsza niż siły Szamila. Wojska imama składały się głównie z miejscowej ludności, niewyszkolonej i słabo uzbrojonej. Przewagę dawała im jedynie duża mobilność i szybkość a także charakter i znajomość obszaru, na którym toczyły się walki. Szamil wykorzystywał też zaangażowanie Rosji w wojnę krymską (1853–1856), co pozwoliło mu na skuteczną obronę strategicznych punktów Kaukazu. Jednak już w 1857 roku Rosjanie sformowali Samodzielny Korpus Kaukaski liczący 200 000 ludzi i 200 dział.

W 1859 roku zaatakowano ostatni bastion Szamila – Gunib, w którym bronił się z 300 najwierniejszymi bojownikami. 25 sierpnia 1859 roku imam oddał się do niewoli. Odesłano go do Petersburga, a następnie do Kaługi. W 1870 roku zezwolono mu na odbycie pielgrzymki do Mekki, w trakcie której zmarł w Medynie.

Tekst pierwotnie ukazał się na Histmag.org