Polska kolonia nad Bosforem

Jak znajomo, jest od r. 1831 nad Bosporem w Małej Azyi (w azyatyckiej Turcyi) polska kolonia, założona od wychodźców polskich. Osada ta w ostatnich leciech przez wygnańców z Węgier znacznie się powiększyła, tak iż tamże od r. 1849 druga i trzecia powstała; w pierwszej przewłada język polski, w drugiej węgierski a w trzeciej francuski. Liczba dusz ich wynosi około 4000.

Gwiazdka Cieszyńska, pismo naukowe i zabawne.
Ner 17. – Cieszyn d. 19. Lipca. – R. 1851.

Polonezköy (po polsku "Polska Wieś") to polska wioska w Turcji powstała w połowie XIX wieku. Po powstaniu listopadowym książę Adam Czartoryski założył stronnictwo polityczne zwane „Hotel Lambert”. Jego głównym celem była działalność na rzecz niepodległości Polski. Czartoryski widział w Turcji sojusznika Polski, dlatego w 1841 roku wysłał Michała Czajkowskiego aby ten w Stambule założył i stanął na czele Agencji Głównej Misji Wschodniej. Czajkowski z pomocą zakonników Misjonarzy Wincentego a Paulo rozpoczął budowę osady, która byłaby schronieniem dla powstańców, którzy w przyszłości mogliby utworzyć oddziały niepodległościowe. Już 19 marca 1842 roku poświęcono pierwszą chatę. Wieś otrzymała nazwę Adampol i stała się miejscem azylu polskich emigrantów.

Początkowo życie w wiosce było bardzo trudne. Był to teren półpustynny, pokryty gęstymi zaroślami. Ludzie utrzymywali się głównie z rolnictwa i hodowli zwierząt. W raportach Czajkowskiego można przeczytać o pożarach i plagach wilków. Jednak z końcem XIX wieku sytuacja znacząco się zmieniła. Osada wzbudzała coraz większe zainteresowanie, zaczęto budować większe, bogatsze domy, rozwinęło się rolnictwo. W późniejszym okresie Polonezköy stała się popularnym miejscem turystycznym.

Miejscowość gościła wielu sławnych, znanych ludzi: pianista Ferenc Liszt w 1847, francuski pisarz Gustaw Flaubert w 1850, pierwszy prezydent Republiki Turcji Mustafa Kemal Ataturk w 1937, nuncjusz papieski Angelo Giuseppe Roncalli (późniejszy papież Jan XXIII) w 1941. Polonezköy odwiedzili również prezydenci Polski: Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski.

Dzisiaj Polonezköy zamieszkuje około 100 Polaków. Jest miejscem, w którym żywa jest polska kultura, tradycja, kuchnia. Co ciekawe pomimo, że Polacy stanowią tutaj mniejszość, to tradycyjnie na wójta wybiera się Polaka.

Zgodnie z miejscową legendą, zamieszkujący wieś na przełomie XIX i XX wieku Austriak Heinrich Albertall, był w rzeczywistości ukrywającym się przed wymiarem sprawiedliwości arcyksięciem Rudolfem.

Chciałbym zaznaczyć, że najwyraźniej Gwiazdka Cieszyńska myliła się co do roku powstania miejscowości o 10 lat. Wszystkie źródła podają rok 1841/1842. Być może to tylko drukarski chochlik.

Polonezköy – Adampol. Zaplecze Stambułu
Polska wieś nad Bosforem
Skrawek Polski w Turcji
Polonezköy – wikipedia